Karaciğer Yağlanması Nedir?
Karaciğerin İşlevi Nedir?
Karnın sağ üst tarafında bulunan karaciğer, yaşamı destekleyen olaylar ve kimyasal dönüşümler gibi birçok işlevi olan önemli bir organdır. Karaciğerin görevleri aşağıdaki ana başlıklar altında ifade edilebilir;
- Sindirime yardımcı olan safrayı üretir.
- Vücut için protein üretir.
- Demir depolar.
- Besinleri enerjiye dönüştürür.
- Kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan maddeler oluşturur.
- Bağışıklık faktörlerini üretir ve kandan bakteri ve toksinleri uzaklaştırarak, enfeksiyonlara karşı direnmenize yardımcı olur.
Karaciğer Yağlanmasının Aşamaları
Karaciğerin bir miktar yağ içermesi normaldir. Ancak karaciğerin ağırlığının % 10'undan fazlası yağ içeriyorsa, tehlikeli sayılabilir ve ciddi sorunlara yol açabilir. Bu durum, karaciğerinizin çalışmasını zorlaştırır.
Karaciğer yağlanması 4 aşamada ilerleyebilir.
1- Basit yağlı karaciğer: Bu, karaciğerinizde yağ depolandığı anlamına gelir, ancak karaciğerinizde herhangi bir iltihaplanma veya karaciğer hücrelerinizde herhangi bir hasar olduğu anlamına gelmez. Bu durum genellikle kötüleşmez veya karaciğerinizde sorunlara neden olmaz.
2- İkinci Evre Karaciğer Yağlanması (Steatohepatit): Bu evreye Alkole Bağlı Olmayan karaciğer yağlanması da denilebilir. Karaciğerdeki yağlanmaya bağlı olarak hasar oluşumu başlayabilir. Bu durum, basit bir karaciğer yağlanmasından daha ileri bir durumdur. Ana özelliği, karaciğer hücrelerinde çok fazla yağ depolanmasıdır. Yağlı karaciğer başlangıçta herhangi bir hasara neden olmayabilir, ancak bazen aşırı yağ karaciğerin iltihaplanmasına neden olur ve bu da Steatohepatit adı verilen karaciğer hasarına sebep olabilir.
3- Fibroz Evresi: Fibröz, bir dokudaki ya da organdaki yoğun bağ dokusu artışına bağlı olarak ortaya çıkan katılaşmadır. Karaciğerde kalıcı iltihaplanmanın karaciğerde hücre hasarına neden olduğu ve karaciğer dokusunun katılaştığı yani karaciğerde yara izinin görüldüğü evredir. Bu durum siroza, karaciğer yetmezliğine veya karaciğer kanserine yol açabilir.
4- Siroz Evresi: Karaciğerdeki iltihaplanmanın ilerlemesiyle karaciğerin büyük oranda katılaştığı (skarlaşma), karaciğerdeki sağlıklı dokunun yerini aldığı durumdur. Skarlaşma, karaciğerin işlevini yüksek ölçüde bozarak yaygınlaştığı durumdur. En şiddetli aşamadır ve tedavisi zordur.
Karaciğer yağlanmasının belirtileri nelerdir?
Karaciğer yağlanması olan kişilerde, genellikle ikinci evreye kadar hiçbir belirti görülmez. Karaciğer yağlanma belirtileri:
1. Karın ağrısı veya karnın sağ üst tarafında şişkinlik hissi.
2. Mide bulantısı, iştah kaybı veya kilo kaybı .
3. Solgun cilt ve gözlerde sararma
4. Şişmiş karın ve bacaklar ( ödem ).
5. Yorgunluk ve bilinç bulanıklığı
6. Halsizlik
7. Derinin yüzeyinin hemen altındaki genişlemiş kan damarları
8. Büyümüş dalak
9. Erkeklerde meme büyümesi
olarak özetlenebilir.
Karaciğer Yağlanmasının Nedenleri Nelerdir?
- Aşırı kalorili besinler tüketmek; karaciğerde yağ birikmesine neden olur. Karaciğer, yağları normalde olması gerektiği gibi işleyip parçalayamadığı durumlarda, karaciğerde çok fazla yağ birikir.
- Obezite, Diyabet veya insülin direnci, Yüksek trigliserit, Yüksek tansiyon, Yüksek kolesterol gibi başka rahatsızlıkları olan kişilerde, karaciğer yağlanması daha sık görülür.
- Aşırı alkol kullanımı karaciğer yağlanmasına sebep olur. Karaciğer, metabolizmaya giren alkolün çoğunu parçalar ve vücudunuzdan atar. Ancak parçalama işleminde zararlı maddeler açığa çıkar. Bu maddeler karaciğer hücrelerine zarar verir ve iltihaplanmayı teşvik eder. Bu da vücudunuzun doğal savunmasını zayıflatır. Aşırı alkol tüketimi, karaciğere aynı oranda zarar verir. Alkole bağlı karaciğer yağlanması, en erken aşamadır. Sonraki aşamalar alkolik hepatit ve sirozdur.
- Yetersiz beslenme de karaciğer yağlanmasına neden olabilir.
- Sürekli steroid türevi gibi belirli ilaçlar kullanmak karaciğere zarar verebilir.
Bazı insanlarda önceden herhangi bir rahatsızlıkları olmamasına rağmen karaciğer yağlanması görülebilir.
Karaciğer Yağlanması hastalığı nasıl teşhis edilir?
- Kan testinde ortaya çıkan yüksek seviyelerde karaciğer enzimleri bizler için bir uyarı olabilir.
- Karaciğerin bir ultrason veya bilgisayarlı tomografi ile incelenmesi gerekebilir.
- Karaciğer hastalığının ne kadar ilerlediğini belirlemek için karaciğer biyopsisi (doku örneği) alınabilir.
Karaciğer Yağlanması hastalığı nasıl önlenebilir?
Karaciğer yağlanması hastalığından kaçınmanın en iyi yolu, genel sağlığı koruyan şeyleri yapmaktır.
- İdeal kilonuzu korumak,
- Tuz ve şeker tüketimini sınırlamak,
- Kilo vermenize ve karaciğerdeki yağı azaltmanıza yardımcı olabilecek düzenli egzersizler yapmak,
- Alkol tüketiminizi sınırlamak,
- Doktorunuzun verdiği ilaçları düzenli kullanmak,
karaciğer sağlığımızı korumaya yardımcı olur.
Sağlıklı bir diyet yapmak karaciğer yağlanmasının önüne geçebilir. Meyveler, sebzeler, kepekli tahıllar ve sağlıklı yağlar açısından zengin besinleri tüketmek gerekmektedir.
Hepatit A ve Hepatit B hastalığı için aşı olmak; Kronik karaciğer hastalığı olan kişilerin enfeksiyon kapma olasılığı daha yüksektir, bu nedenle diğer iki aşı da önemlidir.
Karaciğer Yağlanmasında Tedavi
Karaciğer yağlanmasının önlenmesi ve tedavisinde Enginar, Deve Dikeni ve Karahindiba ekstreleri üzerine tek tek ve üçlü karışım (EDH) olmak üzere birçok bilimsel çalışma yapılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda bu bitkilerin karaciğer yağlanmasının önlenmesi ve tedavisinde önemli destek oldukları ortaya çıkarılmıştır. Özellikle Enginar-Deve Dikeni-Hindiba Ekstresi (EDH), karaciğer hastalıkları ve karaciğer yağlanması üzerinde daha çok etkili olmuştur. Karaciğer yağlanmasının alternatif yöntemler ile önlenemediği durumlarda mutlaka bir uzmana başvurmak ve tedavi planına uymak gerekmektedir.
Referanslar
https://www.healthline.com/health/fatty-liver#causes
Yağlı karaciğer: Alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD) ve alkolsüz steatohepatit (NASH) , MedicineNet.
Stickel F, Seitz HK, 2010, ' Alkolik steatohepatit ' En İyi Uygulama ve Klinik Gastroenteroloji, cilt. 24, hayır. 5, s. 683-693.
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/nonalcoholic-fatty-liver-disease/symptoms-causes/syc-20354567