Glukozamin Nedir?

Glukozamin, vücudumuzda doğal olarak sentezlenen bir moleküldür, ancak aynı zamanda eklem sağlığımız için günlük olarak kullanmamız gereken popüler bir gıda takviyesidir.

Çoğu zaman kemik ve eklem bozuklukları gibi hastalıkların tedavi etmek için kullanılsa da aslında enflamatuar hastalıkların iyileştirilmesinde, kemik ve eklemdeki ağrı hissinin en aza indirilmesinde, ameliyat sonrasındaki iyileştirme sürecinin hızlandırılmasında ve görme bozukluklarının iyileştirmesinde de kullanılan çok etkili bir moleküldür.(2)

Bu yazıda glukozaminin yararlarını, dozajını ve fazla alımı sebebiyle oluşabilecek yan etkilerini göreceğiz.

Glukozaminin vücutta nasıl bir fonksiyonu vardır?

Glukozamin, kimyasal olarak amino-şeker olarak sınıflandırılan doğal olarak sentezlenen bir bileşiktir. (1) Vücudumuzdaki çeşitli fonksiyonel moleküller için bir yapıtaşıdır, ancak özellikle eklemlerimizdeki kıkırdak gelişimi ve onarımı için kullanılmasıyla tanınmakta ve doktorlar tarafından oldukça tavsiye edilmektedir.

Glukozamin ıstakoz, karides gibi kabuklu deniz hayvanlarının kabukları, hayvan kemikleri ve mantarlar da dâhil olmak üzere bazı hayvanlarda ve insan dışı diğer dokularda bulunur. Bitkisel olarak ise frenk üzümünden sıvı olarak üretilmeye başlanılmıştır. Destekleyici glukozamin formları genellikle bu doğal kaynaklardan üretilir.

Glukozamin, hayvansal-bitkisel veya kapsül-sıvı olarak piyasada çok farklı formlarda bulunmaktadır. Aynı şekilde eklem sağlığını destekleme rolüne sahip olsalar da yan etki gösterme gibi konular bakımından farklılıklar gösterebilmektedir. Kullanılan en yaygın glukozamin ürünleri; glukozamin sülfat, glukozamin hidroklorür, N-asetil glukozamin ve D-glukozamin (sıvı ve bitkisel glukozamin) şeklinde özetlenebilir. D-glukozamin’in diğer glukozaminlerle kıyaslandığında nasıl artılara sahip olduğuna ileride değineceğiz.

Glukozamin sıklıkla kireçlenme (osteoartrit) ve romatizma gibi eklem bozukluklarını tedavi etmek ve önlemek için kullanılır. En etkili kullanım şekli gıda takviyesi olarak oral (ağızdan) kullanım iledir. Eklem rahatsızlıklarının tedavisinde içeriden onarım her zaman daha etkilidir. Bununla birlikte dışarıdan glukozamin içeren krem veya merhemler de destek olarak tercih edilebilir.

Glukozaminin faydaları hakkında daha detaylı bilgi sahibi olmak için “Glukozamin Ne İşe Yarar?” adlı makalemizi okuyabilirsiniz!

Enflamasyonu Azaltıcı Etkisi

Glukozamin, çeşitli enflamatuar hastalıkların tedavisinde destek olarak kullanılır. Glukozamin mekanizmalarının enflamasyonu kolayca azalttığı yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.

Bir laboratuvar çalışmasında, kemik oluşumunu destekleyen hücrelere glukozamin uygulandığında önemli bir anti-enflamatuar etki göstermiştir.(3)

200'den fazla kişide yapılan bir araştırma, glukozamin takviyelerini iki spesifik biyokimyasal belirteç olan CRP (C-reaktif protein) ve PGE’de (Prostaglandin E) değerlendirdi. Bu enflamatuar belirteçlerde, %28 oranında CRP’de ve %24 oranında PGE’de azalma görüldü. Bu sonuçlardaki düşüş enflamasyon olduğunda ne kadar etkili olduğunu göstermektedir.(5)

Sağlıklı Eklemleri Destekler ve Korur

Glukozaminin vücudumuzda doğal olarak bulunduğunu söylemiştik, ana rollerinden biri ise eklemlerimiz arasındaki dokuların sağlıklı gelişimini desteklemektir.(1)

Eklem kıkırdağı, kemiklerin birbiriyle buluştuğu noktada yani eklemlerde kemik uçlarını kaplayan düz beyaz bir doku türüdür. Bu doku sinoviyal sıvı adı verilen yağlama sıvısı ile birlikte kemiklerin birbiri boyunca serbestçe hareket etmesini sağlar, sürtünmeyi en aza indirir ve eklemlerinizin ağrısız hareketini sağlar.

Glukozamin, eklem kıkırdağı ve sinovyal sıvının oluşturulmasını sağlayan temel yapıların içeriğinde bulunur. Bazı çalışmalar, takviye olarak alınan glukozaminin, kıkırdağın parçalanmasını önleyerek eklem dokusunu koruyabildiğini göstermektedir.

41 bisikletçide yapılan bir çalışmada, günde 3 grama kadar alınan glukozamin takviyesinin, dizlerdeki kolajen yıkımını plasebo grubuna kıyasla %27 daha fazla azalttığını bulmuştur.(6)

Bir başka çalışmada, üç aylık bir süre boyunca günde 3 gram glukozamin ile tedavi edilen futbolcuların eklemlerinde kolajen yıkımının önemli ölçüde azaldığı ve yeni kolajen üretiminin desteklendiği bulunmuştur. Bu sonuçlar glukozaminin eklem koruyucu etkisini göstermektedir. Bu nedenle glukozamin eklem rahatsızlıkları için en güvenilir kaynaklardan biridir.

Kemik ve Eklem Bozukluklarının Tedavisinde Kullanılır

Glukozamin takviyeleri sıklıkla çeşitli kemik ve eklem rahatsızlıklarını tedavi etmek için kullanılır. Bu nedenle glukozamin molekülü, osteoartrit, romatoid artrit ve osteoporoz ile ilişkili semptomlar ve hastalığın ilerlemesini önlemedeki rolü konularında kapsamlı olarak araştırılmıştır.

Birden fazla çalışma, günlük olarak alınan glukozamin takviyesinin, ağrının azalmasında, eklem boşluğunun korunmasında ve hastalık ilerlemesinin genel olarak yavaşlamasında önemli bir gelişme sağlayarak osteoartrit için etkili, uzun süreli bir tedavi sunabileceğini göstermektedir. (8) (9) (10) (11)

Bazı çalışmalar, çeşitli glukozamin formları ile tedavi edilen farelerde romatoid artrit (RA) belirtilerini önemli ölçüde azalttığını ortaya koymuştur. (12) (13) Bu araştırmalar, kemik gücünü artırmak için de glukozamin içerikli diyetler uygulandığında hareket potansiyelinin arttığını göstermiştir.

Gerçekten İşe Yarıyor Mu?

Glukozaminin birçok hastalığının üzerindeki olumlu etkileri ispatlanmıştır, mevcut araştırmalar glukozaminin özellikle eklem ve kıkırdak hastalıkları için kullanımını desteklemektedir. En güçlü kanıtlara göre, osteoartrit semptomlarının uzun süreli tedavisi için ortalama 6 ay düzenli olarak D-glukozamin (likit ve bitkisel glukozamin) kullanımı oldukça etkilidir. (10)

Dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta ise, glukozamin kullanmayı düşünüyorsanız, seçtiğiniz takviyenin kalitesini araştırmayı kesinlikle unutmayın. Çünkü glukozamin takviyelerinin hammadde kalitesi ürünün etkinliği ve yan etki göstermesi bakımından doğrudan etkili olabilmektedir. Sadece güvenilir laboratuvar ve üniversitelerce yapılmış kapsamlı analizleri bulunan ürünleri tercih etmenizi tavsiye ederiz.

Biomet İlaç ürün analizleri ve klinik çalışmaları için https://www.biometilac.com/klinik-calismalar/

Glukozaminin Diğer Kullanımları

İnterstisyel Sistit (IC) (Ağrılı Mesane Sendromu)

Ağrılı mesane sendromu, mesane dolumu ile mesane bölgesinde ortaya çıkan bir ağrı olup, kronik inflamatuar bir hastalıktır. Gündüz veya gece ani sıkışma, sık idrara gitme gibi semptomlar seyreder. Glukozamin, bileşik glikozaminoglikandaki bir eksiklik ile ilişkili bir durum olan interstisyel sistit (IC) için bir tedavi olarak yaygın bir şekilde önerilmektedir.

İnflamatuar Bağırsak Hastalığı (IBD)

İnterstisyel sistit gibi glukozaminoglikandaki bir eksiklikten kaynaklanan enflamatuar bir bağırsak hastalığıdır.

Bazı araştırmalar, glukozaminin IBD'yi tedavi edebileceği fikrini desteklemektedir. Bununla birlikte, IBD'li farelerde yapılan bir çalışma, glukozamin takviyesinin iltihabı azaltabileceğini göstermiştir. (17)

Multipl Skleroz (MS)

Bazı kaynaklar, glukozaminin multipl skleroz (MS) için etkili bir tedavi olabileceğini göstermektedir. Bununla birlikte, araştırmayı destekleyen farklı deneyler mevcuttur.

Glokom

Glokomun, yani göz tansiyonun yaygın olarak glukozamin ile tedavi edilebileceğine inanılmaktadır. Bazı araştırmalar, glukozamin sülfatın retinadaki iltihaplanma ve antioksidan etkileri azaltarak göz sağlığını artırabileceğini göstermektedir.(19)

Temporomandibular Eklem (TMJ)

Bazı kaynaklar, glukozaminin TMJ veya temporomandibular eklem hastalığı için etkili bir tedavi olduğunu iddia etmektedir. Temporomandibular eklem rahatsızlığı, çene ekleminde veya çiğneme kaslarında sürekli tekrarlayan ağrı veya eklemde meydana gelen fonksiyon bozukluğudur. Çeşitli nedenlerden dolayı ortaya çıkabilen bu sorunun, ana nedeni ise çene ekleminin yüzeyi ve eklemdeki diskin uyumunu kaybetmesidir.

Küçük bir çalışma, birleşik glukozamin sülfat ve kondroitin takviyesi alan katılımcılarda ağrı ve inflamatuar belirteçlerde önemli bir azalma ve çene hareketliliğinin arttığını göstermiştir. (20)

Başka bir küçük çalışmada, TMJ'li insanlar için glukozamin hidroklorür takviyelerinin önemli bir kısa süreli etkisi ortaya çıkmamıştır. Bununla birlikte, uzun süreli ağrı yönetiminde önemli bir iyileşme bildirilmiştir. (21)

Dozaj ve Ek Bilgiler

Tipik glukozamin dozu günde 1.500 mg'dır, gün boyunca iki kerede sabah ve akşam olarak tok karna alabilirsiniz. (2)
Glukozamin takviyeleri piyasada genellikle bu şekillerde bulunur:

• Glukozamin sülfat
• Glukozamin hidroklorid
• N-asetilglukosamin
• D-Glukozamin (likit bitkisel glukozamin)

Bazen glukozamin sülfat da kondroitin sülfat ile kombinasyon halinde satılmaktadır. Bazı bilimsel çalışmalar, kondroitin ile birlikte glukozamin sülfat veya glukozamin sülfat için en büyük etkinliği gösterir. Ancak sıvı ve bitkisel formdaki D-Glukozamin, glukozamin türevleri içindeki en etkili glukozamin formu olduğu için yapılan çalışmalarca tek başına kullanımının oldukça etkili olduğu belirtilmiştir.

Olası Riskler ve Yan Etkiler

Glukozamin takviyeleri çoğu insan için güvenlidir. Bununla birlikte, almanız gereken dozun üstüne çıkarsanız bazı olası yan etkileri olabilir:

• Bulantı ve kusma
• İshal
• Göğüste ağrılı yanma hissi
• Karın ağrısı

Ancak bu yan etkiler genellikle hayvansal kaynaklı glukozamin türevleri için geçerlidir. Bitkisel formdaki glukozamin türevlerinde bu yan etkilerin neredeyse hiçbiri görülmez. İleri seviye mide hassasiyetiniz varsa hafif etkileri olabilir. Diyabet, tansiyon, kalp-damar hastaları bitkisel formdaki glukozaminleri güvenle kullanabilir. Güvenliğini destekleyen kanıt eksikliği nedeniyle hamileyseniz, emziriyorsanız veya ileri seviye böbrek rahatsızlığınız var ise doktor kontrolünde glukozamin kullanmalısınız.

Sonuç olarak

Glukozamin vücudunuzda doğal olarak bulunur ve sağlıklı eklemlerin gelişiminde ve korunmasında hayati bir rol oynar.

Glukozamin, inflamatuar bağırsak hastalığı, interstisyel sistit ve temporomandibular eklem gibi çeşitli enflamatuar (iltihabi) rahatsızlıklarda etkili olmakla birlikte, yoğun olarak eklem ve kıkırdak doku hastalıklarını tedavi etmek için kullanılır.

Çoğu insan için günde 1.500 mg'lık doz güvenlidir, ancak hayvansal glukozaminler hafif yan etkilere neden olabilir. Osteoartrit rahatlaması arıyorsanız, bir glukozamin takviyesi almayı düşünebilisiniz.

Kaynaklar

1. https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/D-glucosamine#section=Non-Human-Toxicity-Excerpts
2. https://medlineplus.gov/druginfo/natural/807.html
3. https://www.healthline.com/nutrition/glucosamine-and-arthritis#section3
4. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17270442/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17270442/
6. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24738579/
7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24738579/
8. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19724889/
9. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26881468/
10. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5814472/
11. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0140673600036102
12. https://www.clinexprheumatol.org/article.asp?a=2272
13. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22434264/
14. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30021375/
15. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16953394/
16. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10465666/
17. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25439918/
18. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25655796/
19. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25655796/
20. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25662545/
21. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29864430/