Covid-19’a Karşı Alınabilecek Önlemler

2019’un sonlarında, yeni bir virüs, yayılımında benzeri görülmemiş bir hız nedeniyle tüm dünyada temel gündem maddesi olmayı başardı. Çin’in Wuhan şehrinden başlayarak tüm dünyaya hızla yayılan koronavirüs şimdiden yüz binlerce kişiyi etkiledi. Peki son günlerde adını sıkça duyduğumuz ve Covid-19 olarak da adlandırılan korona virüs nedir?

Covid-19 Nedir?

Korona virüs, adını mikroskop altında göründüğü şekilde alır. Korona kelimesi "taç” anlamına gelir ve virüs yakından incelendiğinde, yuvarlak peplomer adı verilen ve merkezden her yöne doğru uzanan proteinlerin uzantılarına sahiptir. Bu proteinler virüsün konakçıya bulaşıp bulaşamayacağını tanımlamasına yardımcı olur.

Koronavirüsler zoonotiktir, yani virüsün insanlarda yayılmadan önce hayvanlarda geliştikleri anlamına gelir. Virüsün hayvandan insanlara geçmesi için, bir kişinin enfeksiyon taşıyan bir hayvanla yakın temas etmesi gerekir. Bu da bize korona virüs nasıl ortaya çıktı sorusunun cevabını vermektedir. Peki insanlar arasında korona nasıl bulaşır? Öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda havada hareket eden korona virüsler solunum damlacıkları yoluyla kişiden kişiye yayılabilir, virüs bu damlacıklarda takılır ve virüsün bir enfeksiyona yol açabileceği solunum yoluna (nefes borunuz ve akciğerleriniz) ulaşmış olur.

Korona virüsü, belirli bir hayvanla kesin olarak bağlantılı değildir. Araştırmacılar, korona virüsün yarasalardan başka bir hayvana yılanlar veya pangolinlere aktarılmış ve daha sonra insanlara bulaşmış olabileceğine inanıyorlar. Koronavirüs haritası incelendiğinde virüsün Çin’in Wuhan kentindeki bir açık gıda pazarından ortaya çıkarak yayılıma başladığı görülebiliyor.

Bu virüs hakkındaki haberlerde yaşanan küresel paniğe rağmen, SARS-CoV-2 enfeksiyonu olan biriyle temasa geçmediyseniz, coronavirüs enfekte olmanız söz konusu değildir.

Covid-19 Belirtileri Nelerdir?

Araştırmacılar bu virüs hakkında her gün yeni bilgiler öğreniyor. Şimdiye kadar, COVID-19' un başlangıçta bazı insanlar için herhangi bir belirti göstermeyebileceğini biliyoruz. Virüs, 2 ile 14 güne kadar belirtilerini fark ettirmez.

Korona belirtileri nelerdir diye sorulduğunda spesifik olarak bağlantılı bazı yaygın ilk belirtiler;

• Nefes darlığı
• Zamanla artan kuru öksürük
• Belirli sıcaklıklarla artan ateş

şeklinde sıralanabilir.

Bu belirtiler Covid-19 ‘un ilerlediği bazı insanlarda daha şiddetli hale gelebilir;

• yoğun nefes darlığı
• mor/mavi dudaklar ve yüz
• göğüste kalıcı ağrı veya baskı
• aşırı yorgunluk hissi

de eklenebilir.

Coronavirüs enfeksiyonunun en ciddi komplikasyonu, 2019 yeni korona virüs enfekte pnömonisi (NCIP) olarak adlandırılan bir zatürre çeşididir (1).

Kimler Risk Altındadır?

Virüsü taşıyan biriyle temas ederseniz, özellikle de tükürüklerine maruz kaldıysanız veya öksürdüğünde veya hapşırdığında yanındaysanız, koronavirüs ile enfekte olma riskiniz yüksektir. Virüsü taşıyan biriyle yaşamak veya virüsü taşıyan birine evde bakım sağlıyor olmak korona virüsün bulaşma riskini artırır.

65 yaş üstü, KOAH ve astım gibi akciğer rahatsızlığı, belirli kalp rahatsızlıkları, HIV gibi bağışıklık sistemi rahatsızlıklarına sahip olan hastalar, kanser, ağır obezite, diyabet, böbrek hastalığı veya karaciğer hastalığı gibi kronik sağlık problemi olan insanlar, virüsle enfekte olması halinde ciddi komplikasyonlar ile karşılaşma riski daha yüksek kişilerdir (2).

Korona Virüs Nasıl Tespit Edilir?

COVID-19, viral enfeksiyonların neden olduğu diğer durumlara benzer şekilde teşhis edilir. Kan, tükürük veya doku örneği alınıp test edilerek tespit edilebilir. Bununla birlikte, burun deliklerinin içinden bir örnek almak için pamuklu çubuk kullanılan test yöntemi de mevcuttur.

Koronavirüs Nasıl Tedavi Edilir?

Şu anda COVID-19 için özel olarak onaylanmış bir tedavi yoktur ve tedavi yöntemi olabilecek aşılar üzerinde çalışılmaktadır. Koronavirüs ilacı bulundu mu sorusuna maalesef henüz olumlu bir yanıt vermek zordur ve koronavirüs aşısının da bulunmadığını belirtmek gerekir. Ancak şu anda SARS ve MERS gibi diğer korona virüslerin tedavilerinde kullanılan ilaçlar ile deneysel tedavilerin ne kadar etkili olduklarını görmek için testler yapılmaktadır. Antiviral veya retroviral ilaçlar, mekanik ventilasyon gibi solunum desteği, akciğer şişmesini azaltmak için steroidler, kan plazma transfüzyonları yöntemiyle Covid-19 komplikasyonları tedavi edilebilir.

Covid-19 ‘un aşı ile tedavisi için çalışmalar tüm hızıyla devam etmektedir.

Koronadan Korunmak İçin Neler Yapılmalıdır?

Korona virüsün yayılmasını önlemenin en iyi yolu, COVID-19 belirtileri veya herhangi bir solunum yolu enfeksiyonu gösteren kişilerle teması önlemek veya sınırlamaktır.

Yapabileceğiniz bir sonraki en iyi şey, bakteri ve virüslerin yayılmasını önlemek için iyi hijyen ve sosyal mesafe kurallarını uygulamaktır. Coronadan korunmak için bazı ipuçları;

• Ellerinizi sık sık ılık su ve sabunla en az 20 saniye yıkayın.
• Elleriniz kirliyken yüzünüze, gözlerinize, burnunuza veya ağzınıza dokunmayın.
• Kendinizi hasta hissediyorsanız, soğuk algınlığı veya grip belirtileriniz varsa dışarı çıkmayın.
• Sosyal mesafe kuralına uyun ve özellikle hastalık belirtileri gösteren insanlara 2 metreden fazla yaklaşmayın.
• Hapşırdığınızda veya öksürdüğünüzde ağzınızı dirseğinizin iç kısmı ile örtün. Kullandığınız tüm mendil ve peçeteleri hemen çöpe atın.
• Çok dokunduğunuz nesneleri temizleyin. Telefon, bilgisayar, mutfak eşyaları, bulaşık ve kapı tokmağı gibi nesnelerde dezenfektan kullanın (3).

Maske Koronavirüsten Korur Mu?

Sosyal mesafe kurallarına uymanın zor olduğu halka açık bir ortamdaysanız, ağzınızı ve burnunuzu örten bir yüz maskesi takmanızı öneriyoruz. Halkın büyük kısmı tarafından doğru bir şekilde kullanımında, bu maskeler Covid-19 yayılmasını yavaşlatmaya yardımcı olabilir.

Çünkü asemptomatik olabilen veya hasta olan ancak tanı konulmamış kişilerin solunum damlacıklarını engelleyebilirler. Nefes verirken, konuşurken, öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda solunum damlacıkları havaya karışır.

Bandana, tişört veya pamuklu kumaş gibi temel malzemeleri kullanarak kendi maskenizi yapabilirsiniz. Bez maskeler genel kullanım için tercih edilir, çünkü diğer maskeler sağlık çalışanları için ayrılmalıdır.

Maskeyi temiz tutmak da çok önemlidir. Her kullandığınızda mutlaka maskenizi yıkayın veya tek kullanımlık maskeleri tercih edin. Maskenin ön kımsına ellerinizle dokunmaktan kaçının. Ayrıca, maskeyi çıkarırken ağzınıza, burnunuza ve gözlerinize dokunmayın.